هموروئید که معمولاً به آن بواسیر می گویند، سیاهرگ های متورم هستند که در قسمت پایین رکتوم و مقعد قرار دارند. هموروئید را می توان به دو نوع اصلی طبقه بندی کرد: هموروئید داخلی که در داخل راست روده رخ می دهد و معمولاً بدون درد است و هموروئید خارجی که در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد می شود و دردناک است. این وضعیت مشابه رگ های واریسی است که در سایر قسمت های بدن یافت می شود.
علائم هموروئید یا بواسیر
علائم هموروئید (بواسیر) بسته به نوع آن می تواند متفاوت باشد:
هموروئید داخلی:
اغلب باعث ناراحتی نمی شود، اما می تواند منجر به خونریزی بدون درد در حین اجابت مزاج شود، که ممکن است به صورت خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا در کاسه توالت ظاهر شود. اگر پرولاپس داشته باشند، می توانند باعث ناراحتی و تحریک شوند.
هموروئید خارجی:
علائم ممکن است شامل خارش یا سوزش در ناحیه مقعد، درد یا ناراحتی، تورم در اطراف مقعد و خونریزی باشد. در برخی موارد، ممکن است لخته خون تشکیل شود که منجر به هموروئید ترومبوزه می شود که می تواند بسیار دردناک باشد.
عوامل خطر هموروئید یا بواسیر
عوامل خطر برای هموروئید عبارتند از: زور زدن در حین حرکات روده، یبوست مزمن یا اسهال، بارداری، چاقی و افزایش سن.
علل هموروئید یا بواسیر
بواسیر معمولاً از افزایش فشار در قسمت تحتانی رکتوم ایجاد می شود. عوامل مؤثر عبارتند از:
یبوست مزمن یا اسهال: زور زدن در حین حرکات روده می تواند این بیماری را تشدید کند.
- بارداری: وزن جنین می تواند فشار بیشتری بر وریدهای لگن وارد کند.
- افزایش سن: خطر ابتلا به هموروئید با افزایش سن به دلیل ضعیف شدن بافت همبند روده افزایش می یابد.
- نشستن طولانی مدت: نشستن طولانی مدت به خصوص در توالت می تواند منجر به هموروئید شود.
- چاقی: اضافه وزن می تواند فشار بر وریدهای لگن را افزایش دهد.

چگونه هموروئید یا بواسیر را درمان کنیم؟
رورش اول و راحت تر درمان های خانگی:
تغییرات رژیم غذایی
- مصرف فیبر را افزایش دهید: روزانه 20 تا 35 گرم فیبر از طریق میوهها، سبزیجات و غلات کامل برای جلوگیری از یبوست و کاهش فشار در حین اجابت مزاج استفاده کنید. مکمل های فیبر مانند پسیلیوم (متاموسیل) یا متیل سلولز (سیتروسل) نیز می توانند مفید باشند.
- مصرف آب کافی: نوشیدن مایعات زیاد به نرم نگه داشتن مدفوع کمک می کند و خطر یبوست را کاهش می دهد.
- حمام گرم سیتز: خیساندن ناحیه مقعد در آب گرم به مدت 10 تا 15 دقیقه چندین بار در روز می تواند درد و ناراحتی را تسکین دهد.
درمان های موضعی
- کرم های بدون نسخه حاوی هیدروکورتیزون می توانند تورم و خارش را کاهش دهند.
- پمادهای بی حس کننده مانند لیدوکائین می توانند به کاهش درد کمک کنند.
- مسکن ها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می توانند به مدیریت درد و التهاب کمک کنند

اثرات مثبت ورزش بر هموروئید (بواسیر)
- بهبود گردش خون و عملکرد روده: ورزش منظم گردش خون را افزایش می دهد که می تواند التهاب وریدهای هموروئیدی را کاهش دهد. همچنین عملکرد سالم روده را تقویت می کند و به جلوگیری از یبوست کمک می کند.
- مدیریت وزن: حفظ وزن سالم از طریق ورزش می تواند فشار وارده بر سیاهرگ های لگن را کاهش دهد و خطر ابتلا به هموروئید را کاهش دهد.
- فعالیت های متوسط: فعالیت هایی مانند پیاده روی، شنا و یوگا بسیار مفید هستند. این ورزشها میتوانند جریان خون را بدون وارد کردن فشار بیش از حد به نواحی شکم یا رکتوم افزایش دهند که به کاهش علائم کمک میکند.

اثرات منفی ورزش بر هموروئید (بواسیر)
- فعالیتهای شدید: تمرینهای با شدت بالا، بهویژه تمرینهایی که شامل بلند کردن اجسام سنگین یا زور زدن هستند (مانند وزنهبرداری یا برخی تمرینهای هوازی)، میتوانند فشار را بر ناحیه رکتوم افزایش داده و علائم هموروئید را بدتر کنند.
- ورزش هایی که باید اجتناب کنید: فعالیت های خاص مانند دوچرخه سواری و قایقرانی ممکن است به دلیل فشاری که بر ناحیه مقعد وارد می کنند باعث ناراحتی شوند. توصیه می شود تا زمانی که علائم بهبود نیافته از این موارد اجتناب کنید.

توصیه های مربوط به ورزش
عاقلانه انتخاب کنید: ورزش های متوسط را انتخاب کنید که گردش خون و قدرت عضلانی را بدون فشار به بدن تقویت می کند. پیاده روی، یوگا و شنا انتخاب های عالی هستند.
به بدن خود گوش کنید: به واکنش بدنتان در حین ورزش توجه کنید. اگر حرکات خاصی باعث درد یا ناراحتی می شود، بهتر است آنها را اصلاح کنید یا از آنها اجتناب کنید.
آب کافی مصرف کنید و یک رژیم غذایی سالم را حفظ کنید: نوشیدن مایعات و رژیم غذایی غنی از فیبر می تواند به مدیریت علائم هموروئید و جلوگیری از یبوست کمک کند و مزایای ورزش را تکمیل کند.
به طور خلاصه، در حالی که ورزش برای مدیریت و پیشگیری از هموروئید مفید است، انتخاب فعالیتهای مناسب و اجتناب از فعالیتهایی که ممکن است شرایط را تشدید کنند، بسیار مهم است.
درمان با روش های پزشکی:
اگر درمان های خانگی بی اثر باشد، ممکن است چندین روش پزشکی توصیه شود:
- بستن نوار لاستیکی: یک نوار لاستیکی در اطراف پایه یک هموروئید داخلی قرار می گیرد تا جریان خون آن را قطع کند و در عرض یک هفته باعث کوچک شدن و افتادن آن می شود.
- اسکلروتراپی: یک محلول شیمیایی به بواسیر تزریق می شود که منجر به تشکیل بافت اسکار می شود که جریان خون را قطع می کند و هموروئید را کوچک می کند.
- جریان نوری مادون قرمز: این روش از نور مادون قرمز برای ایجاد گرما استفاده می کند که رگ های خونی هموروئید را از بین می برد.
- جریان الکتریکی: جریان الکتریکی به بواسیر برای ایجاد بافت اسکار و کاهش اندازه آن اعمال می شود.
جراحی: برای موارد شدید یا زمانی که سایر درمان ها با شکست مواجه می شوند، ممکن است گزینه های جراحی مانند هموروئیدکتومی (برداشتن هموروئید) ضروری باشد.
درمان لیزری: این روش جدیدترین و موثرترین نوع درمان است که به جای تیغ جراحی از نور لیزر برای برش استفاده می شود. لیزر درمانی دوره نقاهت کمی دارد و همچنین بازگشت ندارد
درمان قطعی همورئید یا بواسیر با جراحی لیزری:
برای موارد شدید یا زمانی که سایر درمان ها با شکست مواجه می شوند، ممکن است گزینه های جراحی مانند هموروئیدکتومی (برداشتن هموروئید) ضروری باشد.
- درمان لیزری: این روش جدیدترین و موثرترین نوع درمان است که به جای تیغ جراحی از نور لیزر برای برش استفاده می شود. لیزر درمانی دوره نقاهت کمی دارد و همچنین بازگشت ندارد.

استراتژی های پیشگیری از همورئید یا بواسیر
- رژیم غذایی با فیبر بالا را حفظ کنید: مصرف مداوم یک رژیم غذایی غنی از فیبر به جلوگیری از یبوست کمک می کند و احتمال ابتلا به هموروئید را کاهش می دهد.
- از زور زدن خودداری کنید: در حین اجابت مزاج زور نزنید و از نشستن طولانی مدت روی توالت پرهیز کنید.
- ورزش منظم: انجام فعالیت بدنی منظم می تواند عملکرد روده را بهبود بخشد و خطر یبوست را کاهش دهد.
- درمان سریع: اگر هر نشانه ای از هموروئید دارید سریعا برای درمان آن اقدم کنید تا از بدتر شدن آن و نیاز به درمان های تهاجمی تر جلوگیری کنید.

معاینه و تشخیص هموروئید یا بواسیر
معاینه و تشخیص هموروئید شامل ترکیبی از ارزیابی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و روش های تشخیصی خاص است.
- سابقه پزشکی: پزشک در مورد علائم، عادات روده، عادات غذایی، و هرگونه سابقه خانوادگی هموروئید یا بیماری های روده بزرگ جویا می شود. سوالات ممکن است شامل دفعات اجابت مزاج، وجود خون در حین اجابت مزاج، و هرگونه درد یا ناراحتی مرتبط باشد.
- معاینه فیزیکی: بواسیر خارجی اغلب از طریق یک معاینه چشمی ساده از ناحیه مقعد قابل شناسایی است.
روش های تشخیص هموروئید یا بواسیر
اگر مشکوک به هموروئید داخلی یا اگر علائم نشان دهنده شرایط دیگر باشد، اقدامات تشخیصی بیشتری ممکن است انجام شود:
آنوسکوپی:
یک لوله کوچک و روشن به نام آنوسکوپ در داخل مقعد قرار داده می شود تا به پزشک اجازه دهد پوشش کانال مقعد و پایین رکتوم را مشاهده کند. این روش به تشخیص هموروئید داخلی و سایر بیماری های رکتوم کمک می کند.
پروکتوسکوپی:
مشابه آنوسکوپی، این روش از پروکتوسکوپ برای بررسی دقیقتر رکتوم و پایین کولون استفاده میکند.
سیگموئیدوسکوپی:
این شامل قرار دادن یک لوله انعطاف پذیر با دوربین در راست روده برای بررسی کولون سیگموئید است که می تواند به شناسایی هموروئید کمک کند.
کولونوسکوپی:
اگر نگرانی در مورد سایر بیماری های دستگاه گوارش یا عوامل خطر سرطان روده بزرگ وجود داشته باشد، ممکن است کولونوسکوپی انجام شود. این روش کل کولون را بررسی میکند و در صورت لزوم میتواند بیوپسی را نیز انجام دهد.
اهمیت تشخیص هموروئید یا بواسیر
تشخیص دقیق بسیار مهم است زیرا علائم هموروئید می تواند مشابه با علائم بیماری های جدی تر مانند سرطان روده بزرگ باشد. بنابراین، معاینه کامل و آزمایشهای تشخیصی مناسب برای رد سایر مشکلات احتمالی و تعیین بهترین روش درمانی ضروری است.
چه زمانی باید برای درمان هموروئید به پزشک مراجعه کنیم ؟
- علائم پایدار:
اگر با وجود درمان های خانگی، احساس ناراحتی، درد یا خارش می کنید که بیش از یک هفته طول می کشد، توصیه می شود با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
- خونریزی مقعدی:
توجه به خون قبل، در حین یا بعد از اجابت مزاج نشانه مهمی برای جستجوی مراقبت های پزشکی است. در حالی که خونریزی می تواند با هموروئید مرتبط باشد، ممکن است نشان دهنده شرایط جدی تری مانند سرطان روده بزرگ یا مقعد باشد. ارزیابی پزشکی برای رد این احتمالات ضروری است.
- بدتر شدن علائم:
اگر علائم شما با گذشت زمان بدتر شد، مراجعه به پزشک ضروری است. افزایش درد، تورم یا تغییر در عادات روده میتواند نشانهای از عوارض یا نیاز به رویکردهای مختلف درمانی باشد.
- هموروئید پرولاپس:
اگر متوجه یک برآمدگی شدید یا اگر یک هموروئید داخلی پرولاپس شد (برآمدگی بزرگ بیرون از مقعد) مراقبت های پزشکی ضروری است، به خصوص اگر باعث درد یا خونریزی شود.
- درد یا ترومبوز شدید:
اگر درد شدیدی را تجربه کردید، به ویژه اگر لخته در یک هموروئید خارجی (بواسیر ترومبوزه شده) تشکیل شود، باید به دنبال مراقبت های فوری باشید. این وضعیت می تواند باعث ناراحتی قابل توجهی شود و ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشد.
نکات تغذیه و فعالیتها بعد از عمل های لیزر انجام شده در مطب
رعایت نکات تغذیه زیر در روند بهبود هرچه سریع تر و دوران نقاهت بهتر به شما کمک میکند:
✅ خوراکی های فیبردار را در برنامه غذایی خود قرار دهید؛
* مصرف انواع سبزیها
(صبح ها: همراه صبحانه مصرف سبزی خوردن، خیار و گوجه) همراه وعده های غذایی؛ سالاد کاهو با زیتون یا روغن زیتون
* میوه ها :
✅ خربزه، طالبی، هندوانه، سیب، خرمالو، لیمو شیرین، خیار، گلابی، موز = مناسب
❌ توت فرنگی، کیوی، آناناس، مرکبات و میوههای ترش (پرتقال، نارنگی و … ) = ممنوع
* مایعات
( مصرف آب ؛ حدود ۱۰ تا ۱۲ لیوان در روز )
✅ نوشیدن آب ولرم ناشتا، انجیر خیس خورده، خرما، آلوی خورشتی (که به صورت اسیدی خشک نشده باشد) = مناسب
❌ به مدت ۲ تا ۳ ماه ترجیحا از مصرف غذاهای چرب، پر ادویه و تند (فلفل – دارچین)، فست فوودها، ترشیجات، نوشابه (دلستر و هرنوع نوشیدنی گازدار)، سیر (خام و پخته) ، پیاز (خام) ، قهوه پرهیز شود. [ *به طور کلی خوراکیهای ترش و تند ، مصرف نکنید* ]
✅ چای کمرنگ منعی ندارد.
✅ غذاهای بخار پز و آب پز را جایگزین سرخکردنیها کنید.
*در بهترین حالت بایست حداقل روزی یکبار دفع داشته باشید، بنابراین به هیچ عنوان از خوردن انواع غذاهای توصیه شده : (غذاهای برنجی ، نانی ، خورشتی و …) ، بابت نگرانی از داشتن دفع ، پرهیز نکنید!*
❌دقت کنید که نه یبوست برای شما پیش بیاید نه اسهال!! (درصورت پیش آمدن این موارد طی چند روز، راهنماییهای لازمه را از مطب دریافت کنید )
❌سیگار، قلیان، مشروبات الکلی، مواد مخدر = ۲ تا ۳ هفته ممنوع
✅ *ترجیحا* از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده کنید.
‼️حتما شستشوی ناحیه عمل شده و تعویض پانسمانها را دقیقا مطابق دستورالعملها پیش ببرید و از هیچ روش دیگری استفاده نکنید.
✅ در مواقع نشستن ، برای کنترل فشار کمتر به ناحیه لیزر شده میتوانید از بالشتک های طبی (وسط آن حفره دارد) هم کمک بگیرید! فعالیت های ورزشی:
❌ استخر تا ۲ هفته = ممنوع
❌ بدنسازی ۱۰ روز تا ۲ هفته = ممنوع
❌ ورزش های رزمی ۲ تا ۳ هفته = ممنوع *فعلا از نشستن، ایستادن، پیاده رویهای طولانی مدت و از جابجایی هر نوع وسایل سنگین تا ۲ هفته پرهیز کنید
مراقبت های بعد از جراحی یا درمان فیشر یا شقاق
تا ۲۴ ساعت به پانسمان دست نزنید.
– ترجیحا زیر ۲۴ ساعت از سرویس بهداشتی استفاده نشود ( درصورت ِ نیاز منع استفاده ندارد، فقط موارد زیر را رعایت نمایید:
به هنگام دفع ؛ پانسمان قبل را برداشته !
– در هموروئید: گاز استریل روی ناحیه
– در فیشر: هم گاز استریل رو و هم گاز قرار داده شده در داخل ناحیه عمل شده و پس از انجام عمل دفع با آب و سپس با شامپو بچه یا صابون بچه و سرم شستشو، کامل شستشو داده و مجدد طبق همان شکلی که بعد از عمل (در هموروئید: پانسمان خارجی/ در فیشر: پانسمان داخلی و خارجی) برای شما انجام شده ، گاز استریل تمیزی قرار دهید و با چسب محکم کنید.
در زمان دفع ادرار ؛ نیازی به برداشتن پانسمان نیست، مگر آنکه حین شستشو، پانسمان آلوده یا خیس شود، در این صورت حتما پانسمان را عوض کنید.)
برای کنترل دفع زیر ۲۴ساعت ، وعده غذایی پیشرو را کمتر از معمول همیشه یا با خوردن یک کاسه سوپ پیش ببرید و درصورت داشتن شربت ملین داخل نسخه ، مصرف آن را از فردای روز عمل، شروع نمایید:
(هر ۸ ساعت؛ یک قاشق غذاخوری پر، به همراه ۱ تا ۲ لیوان آب ولرم)
– *بعد از ۲۴ ساعت*، پانسمان را برداشته (در هموروئید: گاز رو/ در فیشر: هم رو، هم داخل) و زخم را شستشو دهید: (شبیه لیف زدن ؛ گاز استریل آغشته به سرم شستشو را با کمی فشار دست روی ناحیه عمل شده بکشید) سپس مجدد سرم شستشو ریخته و روی آن را پانسمان کنید.
– درد، خونریزی و سوزش ؛ ۱ هفته الی ۱۰ روز طبیعی است، اگر بیش از ۲هفته علائم وجود داشت، با مطب در ارتباط باشید و راهنماییهای لازمه را دریافت کنید.
– به مدت ۵ روز تا ۱ هفته روزی ۲ بار و هربار ۱۰ دقیقه در تَشت *آب گرم* (بدون ترکیب با محلول بتادین) بنشینید.
[بعد هربار نشستن در تشت، *خصوصا بعد از هر اجابت مزاج* شستشوی ناحیه عمل شده و تعویض پانسمان را داشته باشید]
– داروهای تجویز شده را تا انتها مصرف کنید. – ترجیحا از سرویس بهداشتی فرنگی استفاده نمایید.
– از انجام فعالیت های سنگین به مدت ۱ ماه پرهیز کنید .
سوالات متداول در مورد هموروئید یا بواسیر:
شیوع بواسیر به چه صورت است؟
بواسیر بسیار شایع است و از هر 4 بزرگسال 3 نفر را در برخی مواقع مبتلا می کند.
آیا ورزش بر هموروئید اثر دارد؟
فعالیت بدنی منظم می تواند به مدیریت علائم و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک کند.
آیا هموروئید یا بواسیر باعث سرطان روده بزرگ می شود؟
خیر، بواسیر باعث سرطان روده بزرگ نمی شود. در حالی که هموروئید و سرطان روده بزرگ برخی از علائم مشابه مانند خونریزی مقعدی را به همراه دارد.
تفاوت های کلیدی هموروئید با سرطان روده بزرگ
هموروئید وریدهای متورم در قسمت پایین رکتوم یا مقعد هستند، در حالی که سرطان کولون یک رشد بدخیم در روده بزرگ یا راست روده است.
بواسیر معمولاً خوش خیم است و اغلب خود به خود برطرف می شود، در حالی که سرطان روده بزرگ یک بیماری جدی است که اگر به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، می تواند تهدید کننده زندگی باشد.
برخی از علائم مانند خونریزی مقعدی می تواند در هر دو بیماری رخ دهد، اما علائم دیگر متفاوت است:
علائم هموروئید شامل خارش، تحریک، توده های دردناک و ناراحتی، به ویژه در هنگام اجابت مزاج است.
علائم سرطان روده بزرگ می تواند شامل تغییر در عادات روده، مدفوع باریک، درد شکم، کاهش وزن بدون دلیل، خستگی و استفراغ باشد.
بهترین روش درمان هموروئید (بواسیر) به چه صورت است؟
بهترین روش درمان هموروئید یا بواسیر به صورت لیزری می باشد زیرا دوره نقاهت آن کم است وهمچنین برگشت ندارد.
هموروئید (بواسیر) بیشتر در چه سنی رخ می دهد؟
هموروئید بیشتر در بزرگسالان 45 تا 65 ساله مشاهده می شود.
هموروئید (بواسیر) بیشتر در چه جنسیتی رخ می دهد؟
شیوع آن در زنان (2/17 درصد) در مقایسه با مردان (3/16 درصد) بیشتر گزارش شده. زنان باردار به دلیل افزایش فشار روی وریدهای لگن، بیشتر در معرض ابتلا به هموروئید هستند.