فیستول یک مجرای بسیار باریک است که از روده بزرگ تا سطح پوست ادامه پیدا می کند معمولا این بیماری در اثر اتصالات غیر طبیعی بافت های ناحیه مقعد اتفاق می افتد. زمانی فیستول ایجاد می شود که بین راست روده و پوست ناحیه مقعد یک کانال غیر طبیعی تشکیل شود و به التهاب یا آبسه منجر می شود.
این بیماری اغلب بعد از آبسه و یا عفونت مقعدی رخ می دهد. زمانی که غدد رون ریز روده بزرگ انسداد پیدا کند، چرک و عفونت در ناحیه مقعد نمایان می شود و در نهایت پس از ایجاد چرک و عفونت و بسته شدن این غدد، فیستول یا کانال غیرطبیعی رخ خواهد داد.
علت ابتلا به فیستول مقعدی
علل اولیه فیستول مقعدی در زیر اشاره شده است:
وجود آبسه مقعدی: شایع ترین علت فیستول، آبسه مقعدی است و اغلب فیستول ناشی از آبسه مقعدی است و معمولا از یک عفونت مقعدی شکل می گیرد. زمانی که غدد بسته شود منجر به تشکیل آبسه شده و ممکن است این آبسه باعث تشکیل فیستول شود.
داشتن بیماری التهابی روده : (IBD) بیماری هایی مثل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو ممکن است به تشکیل التهاب مزمن در دستگاه گوارش منجر شود که این باعث بوجود آمدن آبسه مقعدی و فیستول شود. نشان داده شده که یک سوم بیمارانی که دچار بیماری کرون معده هستند از فیستول و آبسه مقعدی نیز رنج می برند.
ایجاد تروما: آسیب فیزیکی به ناحیه مقعد، که ممکن است در اثر تصادف و یا جراحی یا موارد دیگر ایجاد شود، می تواند منجر به عفونت و یا آبسه مقعدی شود که این موارد باعث تشکیل فیستول می شود.
بوجود آمدن عفونت های مقاربتی : (STIs) بیماری های مقاربتی مثل، HIV و سیفلیس، که به علت بوجود آمدن التهاب و عفونت در مقعد، سبب فیستول و آبسه مقعدی می شود.
بیماری دیورتیکولیت: (Diverticulitis) به دلیل اینکه بیماری دیورتیکولیت باعث ایجاد كيسه هاي كوچكي در ديواره ي روده بزرگ (دیورتیکول) که باعث التهاب و عفونت و همچنین فیستول در ناحیه مقعد می شود.
پرتو درمانی: اگر برای درمان بیماری مثل سرطان در ناحیه لگن آسیب بوجود بیاید ممکن است باعث تشکیل فیستول و یا آبسه مقعدی شود.
سرطان مقعد یا رکتوم: بیماری سرطان مقعد یا رکتوم میتواند باعث تشکیل فیستول مقعدی شود.
وجود عفونت‌های مزمن: برخی عفونت های مزمن مثل، سل که ممکن است بر روده ها اثر داشته باشد و باعث تشکیل فیستول شود.
علائم شایع فیستول مقعدی
علائم شایع فیستول مقعدی شامل موارد زیر است:
درد و ناراحتی در ناحیه مقعد: درد ضربان دار و مداوم در قسمت مقعد که حین اجابت مزاج، راه رفتن، نشستن، و یا سرفه بدتر شود یکی از علائم شایع فیستول مقعدی است.
ترشح غیرعادی از مقعد: وجود ترشح بدبو از مقعد که معمولا به دلیل وجود چرک و خون است. دلیل این ترشحات بدبو بخاطر عفونت است که لازم است توسط پزشک متخصص درمان شود.
تحریک پوست نواحی مقعد: به دلیل ترشحات و عفونت، ناحیه مقعد دچار قرمزی و خارش می شود.
متورم و قرمز بودن ناحیه مقعد: در اطراف ناحیه مقعد به دلیل عفونت و التهاب ناشی از فیستول و آبسه، متورم و قرمز است.
کسل بودن و داشتن تب: از دیگر موارد علت وجود عفونت، تب، احساس خستگی، لرز و به طور کلی احساس ناخوشی در بیمار مبتلا به آبسه و فیستول وجود دارد.
وجود مشکل در حرکات روده: در بیماران مبتلا به فیستول، احساس درد یا دشواری در حرکات روده وجود دارد.
مبتلا به آبسه های مکرر ناحیه مقعد: ایجاد آبسه مکرر در ناحیه مقعد می تواند ناشی از فیستول باشد که عفونی می شود.
سوراخی که قابل مشاهده است: انتهای دهانه فیستول در کنار ناحیه مقعد می تواند قابل مشاهده باشد که از آن چرک و خون بیرون می ریزد.
ارزیابی دقیق توسط پزشک متخصص در شناخت این موارد بسیار مهم است زیرا در صورت درمان نشدن فیستول، میمار مکررا مبتلا به آبسه مقعدی و عفونت می شود.
درمان فیستول
درمان فیستول به دو دسته درمان جراحی و غیر جراحی تبدیل می شود:
درمان فیستول به وسیله جراحی:
درمان فیستول به وسیله جراحی با لیزر: که از موثرترین روش های درمان محسوب می شود و امروزه جزو بهترین روش ها برای درمان است زیرا از اشعه لیزر به جای تیغ جراحی استفاده می شود. این روش مزایای زیادی دارد ازجمله، کاهش درد، و دوره نقاهت کوتاه و حتی می تواند بدون عوارض جانبی باشد.
دستگاه لیزر کره ای بایسون
- اولین سیستم انتخاب نوع پوست در جهان
- هوش مصنوعی آنالیز پوست: یک سیستم خود تنظیم برای انتخاب موثرترین و ایمن‌ترین راه درمان برای بیمار با داده های خودآنالیز بر اساس نتایج اندازه‌گیری شده
- دستگاه لیزر چندکاره
- دارای موتور FIRE-XEL برای درمان سریع، دقیق و بی خطر.
- دارای بیش از 3000 حالت اسکن
تکنیک ستون (Seton Technique): در این روش یک نخ به درون عضله اسفنگتر مقعد و فیستول وارد می کنند تا عفونت ناشی از فیستول خارج شود بنابراین این روش برای فیستول های بزرگ که از عضله اسفنگر رد می شود انجام می شود.
روش جراحی فیستولوتومی: در این روش درمان برش در ناحیه مقعد ایجاد می شود تا عفونت کانال فیستول خارج شود. در بعضی موارد زخم را باز می گذارند یا به وسیله بخیه بسته میشود. این روش درمان یک یا دو ماه دوره نقاهت دارد.
فلپ آدوانسمنت: این روش درمان برای فیستول های پیچیده و وخیم که فرد بی اختیاری مدفوع پیدا کرده استفاده می شود.
روش های درمان غیر جراحی و اقدامات خود مراقبتی
اگر چه فیستول به روش های غیر جراحی درمان نمی شود و لازم است توسط پزشک متخصص بررسی و ارزیابی شود اما روش هایی وجود دارد که به کاهش علائم فیستول و یا درد ناشی از فیستول کمک می کند.
استفاده از داروهای موضعی و آنتی‌بیوتیک: پمادهای ضد التهاب و آنتی بیوتیک ها مثل سیپروفلوکساسین ومترونیدازول در کاهش عفونت فیستول و درد بیمار کمک کننده است.
استفاده از حمام سیتز: چند بار در روز، هر دفعه به مدت 15 دقیقه نشستن در آب گرم می تواند به کاهش و تسکین درد و التهاب بیمار کمک کند.
مصرف گیاهان دارویی: استفاده از بعضی گیاهان دارویی مثل روغن درخت چای، عسل که خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی دارد و زرد چوبه بمی تواند به کاهش علائم فیستول کمک کند.
برای تهیه عسل مرغوب می توانید به سایت تازه کالا مراجعه بفرمایید.
رژیم غذایی غنی از فیبر و مصرف آب: استفاده از مواد غذایی حاوی فیبر و مصرف آب بیشتر می تواند به کاهش یبوست و علائم ناشی از فیستول کمک کند.
معاینه و تشخیص فیستول مقعدی
روش‌های تشخیص فیستول مقعدی به چه صورت می باشد؟
معمولا تشخیص فیستول توسط معاینه فیزیکی پزشک متخصص قابل مشاهده می باشد، پزشک متخصص پس معاینه بالینی و فیزیکی به وجود فیستول مقعدی پی خواهد برد. اما در موارد خاص ممکن است تشخیص از روش های تصویربرداری یا آزمایشگاهی را توصیه کند.
• روش های تصویر برداری و آزمایشگاهی برای تشخیص فیستول مقعدی چیست؟
روش آنوسکوپی برای تشخیص فیستول مقعدی: در این روش به بررسی داخل رکتوم یا قسمت انتهایی روده بزرگ با استفاده از ابزار مخصوص پرداخته می شود.
روش پروکتوسکوپی برای تشخیص فیستول مقعدی: این روش به ارزیابی قسمت انتهایی روده بزرگ یا رکتوم به وسیله دوربین می پردازد.
سونوگرافی در تشخیص فیستول: در روش سونوگرافی به وسیله امواج صوتی برای تصویر برداری از ناحیه مقعد استفاده می شود.
MRI: این روش تصویربرداری غیرتهاجمی است و برای تشخیص مشکلات ناحیه رکتوم یا قسمت انتهایی روده بزرگ و مقعد استفاده می شود.
سی تی اسکن: این روش در موارد استفاده می شود که عفونت حاد در ناحیه مقعد وجود داشته باشد یا علائم مشابه بیماری‌های دیگر در بیمار مشاهده شده باشد.
آزمایشات اضافی
روش فیستولوگرافی: که یک روش دقیق در ارزیابی مسیر فیستول و ارتباط آن با ساختارهای داخلی رکتوم است و مورد استفاده برای تشخیص دقیق فیستول می باشد.
تزریق ماده حاجب: در مواردی که پزشک تشخیص دهد از ماده پراکسید هیدروژن برای تزریق در ناحیه فیستول و وجود عفونت استفاده می کنند که این ماده پس از برخورد با عفونت، واکنش می دهد و حباب تشکیل میدهد و پزشک می تواند تشخیص دهد که فیستول عفونی شده است.
سوالات متداول در مورد فیستول مقعدی:
آیا وجود فیستول مقعدی نشان دهنده سرطان است؟
خیر، وجود فیستول مقعدی به خودی خود نشان دهنده وجود سرطان نیست. بلکه ممکن است در مواردی می تواند وجود فیستول به عنوان نشانه ای از وجود سرطان نیز در نظر گرفته شود. اما اگر فیستول درمان نشود می تواند به عفونت و یا تغییرات ناشی از سرطان نیز منجر شود. بنابراین اگر فردی متوجه علائم فیستول مقعدی شد لازم است هرچه سریع تر برای درمان آن با یک پزشک متخصص مشورت کند. ما در کلینیک پزشکی موژان با جدید ترین مدل لیزر، با سریع ترین و راحت ترین روش و بدون نقاهت درمان فیستول را انجام می دهیم.
چه زمانی برای درمان فیستول اقدام کنیم؟
اگر دچار درد، ناراحتی، خونریزی، چرک و عفونت در ناحیه مقعد شدین و یا آبسه های مکرر در ناحیه مقعد را مشاهده کردین حتما برای فیستول اقدام کنید و اگر پزشک تشخیص فیستول را داد هر چه سریع تر برای درمان آن اقدام کنید تا از بروز عوارض بیشتر جلوگیری کنید.
بهترین روش برای درمان فیستول مقعدی چیست؟
درمان به صورت لیزری از بهترین روش های درمان است زیرا این روش غیر تهاجمی است و دوره نقاهت کمی دارد و همچنین نیاز به بستری شدن ندارد و خیلی سریع ترمیم صورت می گیرد.
فیستول معمولا در چه سنی بیشتر دیده می شود؟
فیستول می تواند در هر سنی رخ دهد و در بیمارانی که دچار عفونت هستند نیز احتمال تشکیل فیستول بیشتر است. همچنین در سنین 30 تا 50 سالگی در کسانی که التهاب و عفونتی مقعدی دارند شایع تر است.
فیستول مقعدی در چه جنسیتی شایع تر است ؟
فیستول مقعدی در مردان بیشتر مشاهده می شود. به ویژه افرادی که دچار بیماری التهابی روده و یا آبسه مقعدی هستند در معرض خطر بیشتر در ابتلا به فیستول مقعدی می باشند.
